Rodzicu, jeżeli obserwujesz u młodego człowieka niepokojące sygnały, pamiętaj, że:
1. Każdy dostrzeżony sygnał może być wierzchołkiem „góry lodowej”. Nie powinien w związku z tym zostać zbagatelizowany. W takiej sytuacji najlepiej jest poświęcić więcej czasu na uważną obserwację zachowania młodego człowieka i porozmawiać z innymi dorosłymi (rodzicami, nauczycielami, specjalistami itd.).
2. Niepokojące symptomy nie muszą mieć związku z używaniem substancji psychoaktywnych. Mogą być wywołane kłopotami w szkole, trudnościami w relacjach z rówieśnikami, doświadczaniem przemocy i wieloma innymi problemami związanymi z okresem dorastania, których również nie można bagatelizować.
· Coś z nim/nią jest nie tak, nigdy się tak nie zachowywał(a) – w zachowaniu czy funkcjonowaniu dziecka dorosły dostrzega bliżej nieokreśloną zmianę, która niepokoi i skłania do refleksji.
· Znowu zamknął/zamknęła się w pokoju – nastolatek coraz częściej unika kontaktu z pozostałymi domownikami i izoluje się.
· Kolejny problem w szkole! – dorosły obserwuje pogorszenie wyników w nauce, i małe zaangażowanie w naukę (np. nieodrabianie lekcji), konflikty z nauczycielami.
· Nie chce chodzić do szkoły – coraz częstsze spóźnienia do szkoły, wagarowanie, niechęć do pójścia do szkoły, może świadczyć o problemach w nauce, ale także o konfliktach z rówieśnikami doświadczaniu przemocy z ich strony.
· Coraz częściej jest smutny, przygnębiony, nie rozmawia z rodziną – używanie substancji psychoaktywnych może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia psychicznego, w tym obniżenia nastroju, stanów lękowych a nawet psychoz. Wymienione symptomy mogą także świadczyć, że dziecko doświadcza przemocy rówieśniczej.
· Nic go/jej już nie cieszy – utrata dotychczasowych zainteresowań, rezygnacja z zajęć dodatkowych czy hobby, brak aspiracji czy inicjatywy, coraz bardziej widoczny w codziennym funkcjonowaniu nastolatka.
· Gdzie on/ona się podział(a)? – coraz częstsze nieobecności w domu, spóźnianie się, wychodzenie bez podania powodu, unikanie odpowiedzi dotyczących osób, z którymi się spotyka oraz pokrętne tłumaczenia i kłamstwa nasilające niepokój dorosłych.
· Czemu nie chce o nich mówić? – nagła zmiana przyjaciół, dotychczasowych kolegów/koleżanki nastolatka zastępują nowi, często starsi, których dziecko nie przedstawia rodzicom. Można także zaobserwować zainteresowanie subkulturami młodzieżowymi.
· Dlaczego z nikim się nie spotyka? – nastolatek prawie nie wychodzi z domu, nie zaprasza kolegów/koleżanek, nie słychać, aby z kimś rozmawiał przez telefon.
· Czy jest jeszcze umowa, której nie złamał(a)? – silny bunt adolescenta przejawiający się nieposłuszeństwem, nieprzestrzeganiem ustalonych zasad, używaniem wulgarnych wyrazów, napadami złości, gwałtownością, coraz częstszymi konfliktami z rodziną.
· Słyszałem(a)m to już nie jeden raz – nastolatek kilkukrotnie obiecuje poprawę swojego zachowania i nie dotrzymuje przyrzeczeń.
· Czas już spać! Pora wstawać! – u nastolatka następuje rozregulowanie rytmu dnia i nocy, a okresy wzmożonego ożywienia przeplatane są zmęczeniem i ospałością.
· To nie jest zdrowe odżywianie – nastolatek zaczyna przejawiać nadmierny apetyt lub brak apetytu.
