Wojna w Ukrainie wstrząsnęła Polską i całym światem. Dzieci i młodzież doświadczają ogromnego lęku, strachu o zdrowie i życie swoje oraz najbliższych (rodziców, rodzeństwa, dziadków). Od kilku ostatnich dni towarzyszą im niewyobrażalnie trudne, nieznane dotąd odczucia i emocje, z którymi bez pomocy osób dorosłych nie będą w stanie przetrwać okresu wojny, nie tracąc zdrowia fizycznego i psychicznego oraz poczucia bezpieczeństwa.
Jak rozmawiać z dziećmi o wojnie, gdy jest się rodzicem…
- Nadaj rozmowie spokojny ton – nie zarażaj dziecka własnym lękiem;
- Używaj języka dopasowanego do wieku dziecka;
- Akceptuj emocje dziecka;
- Daj dziecku czas na przyswojenie nowych informacji;
- Wyjaśnij tyle, ile uważasz za konieczne – nie wszystko na raz;
- Nie oglądaj przy dzieciach bieżących wiadomości – to przekaz dostosowany do dorosłych odbiorców.
Ważne wskazówki:
- Masz prawo i obowiązek w pierwszej kolejności zadbać o swój spokój;
- Rozmawiaj z dzieckiem osobiście, zanim uzyska informacje o wojnie z nierzetelnych źródeł lub zanim porozmawia z nim za ciebie ktoś inny;
- Jeśli to rodzice przekażą dziecku trudną wiadomość, mogą zadbać o jego emocje i zaopiekować się nimi;
- Otwarcie rozmawiaj z dzieckiem o swoich uczuciach, sposobach ich rozumienia, a także strategiach radzenia sobie z nimi;
- Gdy podejmujesz z dziećmi i nastolatkami rozmowę o wojnie, zastosuj techniki aktywnego słuchania;
- Akceptuj dziecięcy lub nastoletni, pełen slangowych wyrażeń sposób formułowania pytań;
- Dziecko potrzebuje powiązania nowych, zwłaszcza trudnych i złożonych informacji z tym, co już zna i rozumie;
- Naucz dziecko odróżniać rzeczywistość od fikcji;
- Wyjaśnij dziecku rolę nieprawdziwych informacji w internecie, tak zwanych fake newsów;
- Całkowita blokada informacyjna w domu jest błędem;
- Zachowajcie dotychczasowy rytm dnia ze stałymi rytuałami i sposobami spędzania czasu;
- Zaplanuj z dzieckiem wspólne aktywności, które pomogą wzmacniać poczucie wpływu na otoczenie przez podejmowanie różnych działań;
- Wzmacniaj u dziecka poczucie solidarności z innymi osobami, które podejmują starania na rzecz pokoju lub są ofiarami działań wojennych;
- Kiedy czujesz, że emocjonalna pojemność dziecka jest na wyczerpaniu, staraj się odwrócić jego uwagę od aktualnych wydarzeń;
- Zaangażuj do rozmów z dzieckiem pozostałych członków rodziny
Przykłady komunikatów dla dzieci i nastolatków
Maluchy:
- Pewnie słyszałeś, co się dzieje na świecie. Rosja zaatakowała Ukrainę. To poważna sprawa. Inne kraje łączą się w grupy i będą pomagać najlepiej, jak mogą. Nasz kraj też pomaga;
- Jeden kraj zaatakował drugi kraj, bo chce zabrać jego kawałek. Inne kraje, w tym Polska, nie zgadzają się na to i na tym polega ta wojna;
- Jesteśmy w sojuszu wojskowym z największymi armiami świata. W tym sojuszu kraje umówiły się, że nie wolno zaatakować żadnego z nich, bo wtedy odpowie cały sojusz. To sprawia, że nie jesteśmy sami i jesteśmy bardziej bezpieczni.
Dzieci w każdym wieku:
- Chcemy pomóc Ukrainie i w związku z tym odbywają się teraz zbiórki pieniędzy, odzieży czy innych potrzebnych rzeczy dla ludzi z tych terenów. Możemy się włączyć w pomaganie;
- Chcę, żebyś wiedział, że chcę, byś o tym ze mną rozmawiał i pytał mnie o wszystko, o co potrzebujesz zapytać;
- Boję się, ale już mniej, bo wiem, co zrobimy, żeby być bezpieczni. Mogę ci o tym opowiedzieć;
- Widzę, że się boisz. Kiedy słyszymy o wojnie, czujemy strach, bo nasz umysł odczytuje te słowa jako zagrożenie i wysyła nam o tym sygnał. To zrozumiałe. Też tak mam;
- Martwisz się o babcię swojej przyjaciółki, mieszkającą tam, gdzie jest wojna. Rozumiem to. Jestem przy tobie;
- Widzę twój niepokój i strach. Wiem, że to skutek czegoś trudnego;
- Widzę, że jesteś przestraszony. Może porozmawiamy o tym, co cię zaniepokoiło?
Czego unikać ?
- Nie unikajmy, nie bagatelizujmy tego tematu;
- Nie okłamujmy dziecka, gdy zapyta, czy trwa wojna;
- Nie epatujmy drastycznymi, brutalnymi informacjami;
- Nie należy dzieci zastraszać ani podsycać i tak już silnego stresu;
- Unikajmy przy dzieciach komunikatów nasilających lęk. Na przykład: „Zaczną od Ukrainy, a potem przyjdą do Polski”, „To dopiero początek. Wybuchnie trzecia wojna światowa”;
- Postarajmy się nie oglądać i nie słuchać przy dzieciach relacji z wojennych wydarzeń, nie pokazujmy im dramatycznych zdjęć;
- Rodzice i opiekunowie mogą uznać, że powinni przekazać swoim dzieciom wszystkie fakty i informować je na bieżąco o sytuacji na wojnie. Nie ma takiej konieczności, gdyż przez nadmiar obciążających informacji dzieci mogą poczuć się przytłoczone i przebodźcowane;
- To, co się dzieje z dorosłymi, wpływa na dzieci.
Źródło:
informacje wydane przez MEiN
