Przemoc
pojawiająca się wśród dzieci jest formą zachowania agresywnego. Często słowo przemoc bywa używane jako synonim zachowania agresywnego. Jednak dla lepszego różnicowania sytuacji jakie mają miejsce pomiędzy dziećmi i podejmowania skutecznych działań użyteczne wydaje się wprowadzenie różnicowania między pojęciami: agresji i przemoc. Charakterystyczna dla zachowań agresywnych jest równowaga w sile psychicznej lub fizycznej pomiędzy osobami. Ta równowaga oznacza, że druga osoba ma zbliżone możliwości zarówno, jeżeli chodzi o zachowania agresywne, jak i zdolność do skutecznej obrony.
Natomiast o przemocy można mówić w wypadku nierównowagi sił, wtedy gdy osoba posiadająca przewagę fizyczną lub psychiczną używa jej przeciw osobie słabszej. Przemoc jest również cykliczna. W przypadku przemocy stosowane są te same formy zachowań jak w przypadku agresji, a więc przemoc fizyczna i werbalna.
Często rodzice zastanawiają się dlaczego ich śliczne dziecko staje się agresywne wobec innych dzieci w szkole czy członków rodziny. Odpowiedzi jest kilka. Oto one:
- Przyzwalanie przez opiekuna na agresywne zachowania dziecka. Tolerowanie i nie ograniczanie agresywnego zachowania wobec rodzeństwa, kolegów, dorosłych, prowadzi do wzrostu agresji.
- Stosowanie przez rodziców „metod wychowawczych” opartych na sile: kary cielesne, którym towarzyszy wybuch złości i agresja. Stosowanie kar fizycznych wywołuje u dziecka uczucie: złości, nienawiści, oporu, buntu, rozżalenia, wstydu, upokorzenia, osamotnienia, pragnienia odwetu itd. Jeśli dziecko przeżywa tak silne uczucia, wówczas nie myśli racjonalnie i nie wyciąga wniosków, nie analizuje swojego zachowania.
- Niskie poczucie własnej wartości u dziecka połączone z przypisywaniem zachowaniom dziecka jednoznacznie złych intencji na przykład: „robi to, by mnie wkurzyć’, „nic go nie obchodzę”, „nie szanuje mojej pracy”, „co dotknie, to popsuje”, „nie potrafi bawić się z innymi dziećmi”. Takie zachowanie opiekuna prowadzi do „wpisywania” dziecka w rolę tego, który: „jest złośliwy i zawsze dokucza innym”, „jest niedorajdą, bo wszystko zniszczy”, „jest niekoleżeński” itd. Słowo rodzica kierowane do dziecka przynosi owoce. To, co rodzic mówi do dziecka, też wyda owoc. Będzie nim to, co dziecko o sobie pomyśli.
- Nieustanne usprawiedliwianie dziecka, szukanie wytłumaczeń dla jego niewłaściwych zachowań, bronienie go w razie konfliktów z innymi dziećmi czy dorosłymi (na przykład rodzic „ulega” wymówkom dziecka i tłumaczy, że syn uderzył czy wyzwał kolegę, ponieważ ….itd.)
- Niezgoda odnośnie metod wychowawczych stosowanych wobec dziecka przez rodziców (tata uważa, że dziecko powinno ponosić konsekwencje swojego niewłaściwego zachowania, a mama „łagodzi” sytuację i zataja niewłaściwe zachowanie syna / córki).
- Brak reakcji na niewłaściwe zachowanie dziecka ze strachu przed innymi niepożądanymi zachowaniami syna / córki wobec rodziców (dziecko czyni starania, aby przesunąć granice i uzyskać to, na czym mu zależy. Może histeryzować, być agresywnym wobec rodzic czy straszyć rodzica np. ucieczką z domu. Jeśli rodzic ulega takim zachowaniom, wówczas uczy dziecko, że takie zachowanie przynosi korzyści i dziecko zaczyna je stosować na stałe).
- Nieumiejętność radzenia sobie przez dziecko z przeżywaniem silnych i negatywnych uczuć, zwłaszcza złości. Jeżeli zachowania agresywne pojawiają się jako próba redukcji napięcia emocjonalnego lub zaspokojenia jakiejś innej potrzeby, przynosząc ulgę, podniesienie nastroju itp., może to prowadzić do powtarzania agresywnych zachowań w celu doraźnego poprawienia nastroju.
- Frustracja, cierpienie wynikające z braku dobrego kontaktu z dorosłymi czy dziećmi.
- Brak u dziecka konstruktywnego rozwiązywania sytuacji konfliktowych.
